همشهری آنلاین- لیلا باقری: پارک «ساعی» همیشه آماده‌ست که از پله‌هاش پایین بریم تا سکوت و آرامش را به ما هدیه بدهد. پس به حق مهندس ساعی، آنجا نشسته است و کارگرهای پارک می‌گویند گاهی بعضی شاخه گلی را در دستانش می‌گذارند برای یادبود و تشکر. چون او بود که گفت باید برای تهران ریه‌ای ساخت تا سال‌های بعد دوام بیاورد بین دود ماشین‌هایی که هر روز بیشتر می‌شوند. مهندس ساعی را به عنوان پدر جنگل‌بانی ایران می‌شناسیم و جزو اولین محصل‌های مدرسه فَلاحت، نخستین مدرسه کشاورزی ایران. او لیسانس خود را از فرانسه و فوق‌لیسانس جنگل‌داری را از امریکا می‌گیرد. موسس اولین سازمان جنگل‌بانی کشور هم بود.
بعد از درخت‌کاری حسین محجوبی که حتما نقاشی‌های او دیده‌اید با آن اسب‌های دونده و شاخه‌های درهم تنیده، دعوت می‌شود برای طراحی و ساخت پارک. محجوبی می‌گوید، مهندس کریم ساعی یک پنجم این محوطه را درخت عرعر کاشته بود چون نزولات آسمانی برایشان کافی‌ست و یک بخش دیگر را هم کنار جوی آب، کاج تهرانی کاشت. زمین ۱۲۵ هزارمتر مربعی این پارک را هم وزارت کشاورزی وقت به شهرداری می‌دهد تا اصل ملی کردن جنگل‌ها را اجرا کند.
محجوبی درباره این پارک که ورودی اصلی آن از خیابان وزراست و کل پارک از آن نقطه دیده می‌شود، می‌گوید آن زمان نه دورش دیوار بود و نه ساختمان. ساختش هم سال ۴۲ شروع شد و ۶-۷ سال زمان برد. جالب اینکه در این پارک بود که برای اولین بار در تهران آبیاری مصنوعی را به راه انداختند و ۴۰ هزارمتر مربع آبیاری مصنوعی شد.
بعضی از نیمکت‌ها از ۵۰ سال پیش تا به حال سالم ماندند چون آجر به کار رفته در آنها آجر یزدی است که مقاومت خوبی دارد. این نقاش می‌گوید که قبل از هرچیزی برای ساخت پارک تیرهای تیرهای چراغ‌برق را کاشتند چون نیاز به نور کافی بود. برای همین از بیرون فقط میله‌های چراغ‌ها معلوم بود و مردم می‌خندید و می‌گفتند اینجا که فقط میله دارد.
فضای دایره‌ای مرکز پارک اولین نقطه‌ای بود که محجوبی طراحی کرد و ساخت. معماری این دایره با حرکت اسلیمی شبیه گل است و کاج خراسانی در مرکز گل کاشتند که تا به حال چند بار عوض شده است. در همین نقطه هم ملی شدن جنگل‌ها اعلام و اولین درخت کاشته شد.
آخرین جایی هم که طراحی می‌شود بخشی است معروف به باغ ژاپنی. پایین این قسمت هم انباری ساخته شد و پمپ آب گذاشتند تا آب در مرکز باغ ژاپنی مثل چشمه بجوشد. اوایل ساخت پارک برخی از مردم ممکن بود فکر کنند چشمه طبیعی است و از آب بخورند و تنها راهی که به ذهن سازندگان رسید این بود که توی آب کلر بریزند تا میکروب‌هایش کشته شود. قلوه سنگ‌های پارک ژاپنی را هم از جاجرود جمع کردند و آوردند.
در بخشی از پارک سنگ‌های قدیمی برای پله استفاده شده است که داستان جالبی دارد. محجوبی می‌گوید که بهشان سنگ «داغان» می‌گفتند چون رویش ترک دارد. سال ۱۳۲۹ سنگ‌های داغان خیابان سعدی و حافظ و فردوسی را جمع کردند تا خیابان‌ها را آسفالت کنند و این سنگ‌ها در پارک شهر انبار شد، همان انباری که حالا کتابخانه شده. چون برای ساخت پارک پول کافی نداشتند آن سنگ‌ها را از انبار برای پله‌های اینجا آوردند و حالا چند دهه است که این سنگ‌ها زیر پای مردم دوام آورده است. این بار که روی این پله‌ها قدم گذاشتید یادتان باشد شاید روی بخشی از حافظه این خیابان‌ها پا می‌گذارید.
پارک بخش‌های دیگری هم دارد؛ مانند باغ پرندگان. این بخش‌ها سال‌های بعد اضافه شدند تا ساعی زیباتر و جذاب‌تر شود. این بار که رفتید پارک ساعی، چرخی در بخش‌های اولیه پارک بزنید و گوشتان را به بچسبانید به درختان کهنسال این باغ. چند سال دیگر باید تولد صدسالی ساعی را جشن بگیریم که میراث جاودان کسی است که می‌دانست خاک بدون جنگل و درخت می‌میرد و شهر باید جایی داشته باشد برای نفس تازه کردن. تازه شهری مثل تهران که در گذشته باغ‌شهر بوده و خیلی بیشتر از حالا باغ و درخت داشته... هروقت به این پارک رفتیم یادمان بیاید که جای قطع درخت باید هرجا که شد درخت کاشت تا این خاک، برای همیشه خاک وطن بماند.
نویسنده و راوی: لیلا باقری
تدوینگر: مهدی کشوریان
نظر شما